Nieleczona prowadzi do nadciśnienia, niewydolności serca, cukrzycy typu 2. Dotyczy nawet 9 milionów mieszkańców Polski

Zakład Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego sporządził raport o nazwie. „Społeczny obraz otyłości”, który analizuje nastawienie społeczeństwa do choroby otyłościowej. Jak wyjaśnił współautor dokumentu, prof. Mateusz Jankowski, publikacja powstała w reakcji na alarmujący trend – od 1990 roku liczba dorosłych cierpiących na otyłość podwoiła się, a wśród nastolatków wzrosła aż czterokrotnie.

„Dane epidemiologiczne są alarmujące: aż 56 proc. dorosłych Polek i Polaków zmaga się z problemem nadmiernej masy ciała, a choroba otyłościowa dotyczy nawet 9 mln mieszkańców Polski” – zaznaczył badacz.

Nadmienił także, że zgodnie z prognozami, do 2035 roku otyłość stanie się poważnym wyzwaniem w Polsce, dotykając ponad 35 proc. dorosłych mężczyzn i ponad 25 proc. kobiet. Poza negatywnymi konsekwencjami zdrowotnymi będzie to miało również poważne implikacje społeczne i ekonomiczne.

Raport pokazuje, że zdecydowana większość dorosłych Polaków, bo aż 85 proc. uważa otyłość za chorobę, a niemal tyle samo, 86 proc., postrzega ją jako istotny problem zdrowotny w kraju. Warto zauważyć, że w tej kwestii widoczne są różnice między płciami – kobiety częściej niż mężczyźni uznają otyłość zarówno za chorobę, jak i problem społeczny.

Ankietowani w większości prawidłowo diagnozowali czynniki sprzyjające otyłości, które są zależne od stylu życia: brak aktywności fizycznej (82 proc.) i nieprawidłowo zbilansowana dieta (74 proc.). Ale ponad połowa badanych dostrzega także rolę czynników hormonalnych (69 proc.) i genetycznych (66 proc.) w rozwoju otyłości.

Polacy mają też dobrą wiedzę na temat powikłań otyłości. Większość badanych łączy ją z:

• cukrzycą typu 2 (81 proc.),

• nadciśnieniem (79 proc.),

• niewydolnością serca (74 proc.),

• chorobą zwyrodnieniową stawów (65 proc.).

Słabiej jest natomiast z rozpoznawaniem związku otyłości z obturacyjnym bezdechem sennym, zaburzeniami endokrynologicznymi i problemami z płodnością (takimi jak zespół policystycznych jajników).

W odpowiedziach na pytania dotyczące przeciwdziałania otyłości respondenci najczęściej wskazywali na konieczność zmiany stylu życia, zwłaszcza poprzez poprawę nawyków żywieniowych i zwiększenie aktywności fizycznej. Jednocześnie wykazywali niewielką wiedzę na temat znaczenia wsparcia psychologicznego jako elementu wspierającego proces leczenia.

Zaledwie połowa badanych była świadoma możliwości leczenia otyłości metodami chirurgicznymi (takimi jak chirurgia bariatryczna), natomiast jedynie co trzeci dorosły Polak wiedział o istnieniu leków, które mogą wspomagać utratę masy ciała.

Jak zaznaczyła współautorka badania, dr n. med. Justyna Grudziąż-Sękowska, opinie społeczne dotyczące akceptacji otyłości w Polsce są wyraźnie podzielone. 46 proc. ankietowanych popierało postrzeganie nadwagi i otyłości jako formy różnorodności sylwetek, podczas gdy 34 proc. wyrażało sprzeciw wobec takiego podejścia.

„Kobiety istotnie częściej niż mężczyźni postrzegają otyłość jako chorobę, natomiast mężczyźni częściej postrzegają otyłość jako brak zainteresowania własnym zdrowiem” - zaznaczyła.

Dodała, że najniższy poziom akceptacji osób z chorobą otyłościową występuje wśród najmłodszych respondentów (18–29 lat).

Generalnie jednak osoby z otyłością są w Polsce stygmatyzowane. Ponad 40 proc. dorosłych postrzega otyłość jako powód do wstydu oraz rezultat zaniedbania własnego zdrowia. Takie opinie częściej wyrażali mężczyźni niż kobiety.

Zespół badawczy zwraca uwagę na konieczność wdrażania rozwiązań systemowych, które umożliwiłyby osobom zmagającym się z otyłością dostęp do kompleksowej, skoordynowanej opieki medycznej. Taki model powinien obejmować m.in. wsparcie w zakresie zmiany nawyków żywieniowych, promowanie aktywności fizycznej, pomoc psychologiczną, konsultacje dietetyczne, a w uzasadnionych przypadkach również dostęp do leczenia chirurgicznego (chirurgii bariatrycznej) oraz farmakologicznego.

Równocześnie badacze podkreślają konieczność kontynuowania działań edukacyjno-informacyjnych, których celem jest podniesienie społecznej świadomości na temat otyłości jako choroby, jej uwarunkowań oraz konsekwencji zdrowotnych.

„Szczególną uwagę należy zwrócić na działania edukacyjne dotyczące roli stylu życia w rozwoju choroby otyłościowej oraz wpływu modyfikacji stylu życia na zmniejszenie masy ciała” – podkreśliła dr Grudziąż-Sękowska.

Zdaniem specjalistki potrzebne są także zmiany legislacyjne wspierające zdrowe wybory żywieniowe i aktywność fizyczną oraz systemowe zapewniające realną pomoc osobom żyjącym z otyłością.

Ekspertka zwraca uwagę na potrzebę rozważenia wprowadzenia rozwiązań legislacyjnych, które sprzyjałyby podejmowaniu prozdrowotnych wyborów żywieniowych. Proponowane działania mogłyby obejmować między innymi ograniczenie spożycia wysoko przetworzonej żywności, tłuszczów nasyconych oraz napojów o wysokiej zawartości cukru, zwłaszcza w grupie dzieci i młodzieży.

Według autorów raportu skuteczna walka z otyłością może przynieść istotne korzyści zdrowotne, takie jak obniżenie wskaźników śmiertelności związanej z chorobami sercowo-naczyniowymi i nowotworami, a także ogólną poprawę jakości życia w społeczeństwie.

Podkreślają oni również, że ograniczanie skali nadwagi i otyłości powinno stanowić jeden z kluczowych priorytetów polityki zdrowia publicznego w Polsce.

Podstawą do opracowania raportu "Społeczny obraz otyłości" było badanie opinii publicznej przeprowadzone w maju 2025 r. wśród ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie 1088 dorosłych mieszkańców Polski w wieku 18–99 lat.

Pierwszym krokiem w diagnostyce otyłości powinna być wizyta u lekarza rodzinnego, który przeprowadzi wstępną ocenę stanu zdrowia, zleci niezbędne badania oraz skieruje pacjenta do odpowiednich specjalistów.

W procesie ustalania przyczyn nadmiernej masy ciała warto uwzględnić konsultację nie tylko z bariatrą, ale i endokrynologiem oraz diabetologiem, ponieważ otyłość bywa często związana z zaburzeniami hormonalnymi, takimi jak insulinooporność czy niedoczynność tarczycy.

Podczas konsultacji lekarskiej istotne jest wspólne określenie celów terapii otyłości – mogą one obejmować m.in. poprawę komfortu życia, zwiększenie sprawności fizycznej, a także zapobieganie i leczenie powikłań związanych z otyłością. Choć nadrzędne założenia leczenia wykraczają poza samą utratę masy ciała, to jej redukcja pozostaje ważnym elementem oceny skuteczności prowadzonej terapii.